โปรแกรมเขียนแบบรูปตัดตามขวาง (XSection Plot) สำหรับช่างสำรวจ/ช่างโยธา ตอนที่ 1 (ฟรี)

โปรแกรมเขียนแบบรูปตัดตามขวาง XSection Plot

• เป็นโปรแกรมที่ผมเขียนไว้นานพอสมควร แจกจ่ายให้พี่ๆน้องๆ นำไปใช้งานกันโดยไม่คิดสตางค์ และก็เขียนโดย surveyor เพื่อ surveyor เหมือนเดิม โปรแกรมตัวนี้พัฒนาด้วย VB6 ซึ่งในช่วงเริ่มเขียนจำได้ว่า VB กำลังดังมาก ด้วยข้อจำกัดด้านภาษาคือ VB ยังไม่ได้สนับสนุนเรื่อง OOP เต็มตัวเหมือน VB.Net ในปัจจุบัน ทำให้การเขียนโค๊ดค่อนข้างจะเยิ่นเย้อ  แต่ตัวโปรแกรมที่ได้นั้นใช้งานง่าย จากที่คนใช้บอกๆกันต่อ จะใช้แบบ manual ก็ได้คือนำข้อมูลมาป้อนเข้าไปดิบๆ ทีละ station งานใช้แรงแบบนี้ไม่ค่อยได้ใช้สมอง น้องๆทีมงานผมเรียกว่างานวิ่งควาย หรือจะใช้แบบนำข้อมูลที่เก็บในรูป text file มา import เข้าโปรแกรม ซึ่งเป็นวิธีที่สะดวกทีสุด ส่วน text file ดังกล่าวจะสร้าง (export) ได้จากโปรแกรมด้าน CAD/Civil อื่นๆเช่น Autodesk Land Desktop, Civil 3D, Terramodel, GeoPak หรือ Carlson Survey CAD

• ในปี 2553 ผมใช้เวลาว่างมานั่งปัดฝุ่น update feature บางอย่างไปพอสมควร ตามคำเรียกร้องของผู้ใช้ให้ปรับปรุงมานานหลายปีแล้ว จนกระทั่งตอนมานั่งแก้ไขโปรแกรม ลืม syntax ของ VB หลายๆอย่างต้องมานั่งนึกอยู่นานเหมือนกัน

• รูปแบบข้อมูลโปรแกรม XSection Plot ที่จะใช้เก็บข้อมูลรูปตัดจริงๆ (หลังจาก import ข้อมูลจาก text file ด้านนอก)  ผมไม่ได้ใช้ฐานข้อมูลใดๆ ใช้เป็นไฟล์ไบนารีธรรมดา ข้อมูลที่จะจัดเก็บมีอยู่สองประเภทคือ ข้อมูล Typical Section มีนามสกุลเป็น XST และอีกอย่างก็คือข้อมูล Existing ground section หรือผมเรียกสั้นๆว่า Ground Section มีนามสกุลเป็น XSG

• รูปข้างล่างแสดงแผนที่รูปตัดที่ได้จากโปรแกรม ซึ่งสามารถ export เป็น Autocad DXF ได้

Cross Section & Profile

• ที่จริงแล้วเรื่อง Cross section และ Profile จะเป็นวิชาของงานสำรวจ อยู่ในเรื่อง Earth Work (งานดิน) งานที่เกี่ยวข้องกับ route เช่นถนน ท่อ หรือร่องน้ำเดินเรือเป็นต้น เมื่อพูดถึงแผนที่แล้วคงหนีแผนที่รูปตัดตามขวางและรูปตัดตามยาวไม่พ้น สองแผนที่นี้ให้ภาพในแนวขวางกับ alignment และแนวตามยาวไปตามแนว alignment เมืื่อรวมกับแปลน (plan) แล้วทำให้คนดูแผนที่เกิดจินตภาพเป็นสามมิติ

• คนที่ทำงานฟิลด์ ด้าน CAD/Civil/Survey ไม่ว่าจะเป็น Civil 3D, Autodesk Land Desktop, Geopak, Terramodel หรือพวก Carlson Survey CAD หรืออะไรประมาณนี้คงคุ้นกันดีเมื่อฟอร์ม point ที่ได้จากงานสำรวจในสนาม บางโปรแกรมเรียกว่าสร้าง surface หรือสร้าง DTM ก็ได้ จะมีฟังก์ชั่นเขียนรูปตัดตามขวางหรือตามยาว โดยต้องมีเส้น alignment เพื่อเป็นแนวที่จะใช้ตัดก่อน ผมจะแสดงตัวอย่างโดยใช้ Terramodel ที่ทีมงานผมใช้ประจำ

Terramodel

• รูปด้านบนแสดง contour ที่ได้จาก DTM (เป็นแผนที่ที่เรียกว่า Bathymetric Map) จะเห็นจุดๆเป็นแนวๆเลื้อยๆ คือเป็นจุดที่ได้จากงานทำ Hydrographic survey พื้นที่บริเวณนี้ design ไว้เป็นท่าเทียบเรือในทะเล ซึ่งความลึกไม่ได้ต้องมีการขุดลอกร่องน้ำเข้ามา จะเห็นเส้นสีน้ำเงินเข้มเป็นรูปแบบร่องน้ำที่ออกแบบไว้แล้ว ลองดูอีกรูปที่ได้จาก 3D เป็นการรวม DTM พื้นดินเดิมและ รูปร่องน้ำที่ออกแบบไว้

ดาวน์โหลดและติดตั้ง

• โปรแกรม XSection Plot สามารถดาวน์โหลดมาใช้งานได้ฟรี แต่มีข้อเสียคือผมไม่ได้ทำคู่มือไว้ แต่ไม่เป็นไรเนื่องจากใช้งานไม่ยาก ดาวน์โหลดได้ที่นี่ XSectionPlotSetup.zip

• เมื่อดาวน์โหลดแล้วเริ่มทำการติดตั้ง ซึ่งการติดตั้งก็ทำได้ง่ายๆเพียงคลิกไม่กี่ครั้ง เมื่อติดตั้งเสร็จพร้อมก็รันโปรแกรมได้เลย ขอบอกนิดหนึ่งว่าโปรแกรมจะถูกติดตั้งตามค่าปริยายคือที่โฟลเดอร์ c:\program files\survey suite\xsection plot ลองใช้ windows explorer เข้าไปจะเห็นโฟลเดอร์ “format-examples” ที่เก็บรูปแบบที่สามารถนำไป import เข้าโปรแกรม XSection Plot ได้ และอีกโฟลเดอร์คือ “Examples” ซึ่งในการแนะนำโปรแกรมผมจะใช้ตัวอย่างที่อยู่ในโฟลเดอร์นี้เป็นหลัก

องค์ประกอบของโปรแกรม XSection Plot

• เมื่อรันโปรแกรมจะเห็นหน้าตา user interface ของโปรแกรมดูแล้วเรียบง่าย มี toolbarอยู่ด้านบน ด้านล่างเป็นตารางข้อมูล ซึ่งแยกได้เป็นสอง sheet คือ Typical section และ Existing ground section (Ground Section) ก่อนจะไปวิธีใช้งานผมขอขยายความอีกนิดว่า Typical Section หรือเรียกเต็มๆว่า Typical Cross Section เป็นรูปตัดทั่วๆไป ต่อไปมาดูส่วนประกอบของโปรแกรมกันก่อน

Main Toolbar

• มาดู toolbar เริ่มจากซ้ายไปขวาจะเห็นคำสั่งค่อนข้างต่อเนื่องกัน เริ่มตั้งแต่สร้างไฟล์ใหม่ ไปจนถึงจัดเก็บแผนที่เป็น Autocad DXF เป็นอันเสร็จงาน ดูรูปด้านล่าง

ตารางข้อมูล (Typical Section & Existing ground section)

• พูดถึงว่าเป็นตารางข้อมูล ดูเหมือนว่าต้องป้อนข้อมูล แต่จริงๆแล้วสามารถ import จาก text file ได้ไม่ยากนัก ตารางข้อมูลจะแบ่งตามจำนวนรูปตัด แต่ละรูปตัดจะมีชื่อ Section หรือ Station ถัดลงมาสองบรรทัดเป็นตัวเลขค่าพิกัดของแต่ละรูปตัด ประมาณว่าจุด 0,0 อยู่ที่ด้านล่างซ้ายของกระดาษ ถัดลงไปสองบรรทัดเป็นส่วนสำคัญของรูปตัดคือ ค่าระดับและระยะ offset

วิธีการใช้งาน

การ import ข้อมูลรูปตัด

• เมื่อเปิดโปรแกรมมาครั้งแรกตารางข้อมูลด้าน Typical Section และ Ground Section จะว่างยังไม่มีข้อมูล ผมจะลอง import ข้อมูลจาก text file โดยจะ browse ไปโฟลเดอร์ที่เก็บตัวอย่างไว้ ฟอร์แม็ตข้อมูลที่โปรแกรมสนับสนุนมีAERIAL SERVICES KORK
  ADOT SERIF
  CIVILCAD ASCII X-SEC
  COOPER ENG
  DEGINETIC
  GEODIMETER
  HYDRONAV
  ILLINOIS D.O.T.
  INTRA
  IOWA D.O.T.
  JONES & DEMILLE
  KBM
  MARKHURD
  MMSTEST
  MOSS
  MOSSGENIO
  NORTH DAKOTA D.O.T. DIGINETIC
  RAGAN SMITH
  RDS
  ROADCALC.ITF
  STATION-OFFSET(STA,O/S,ELEV)
  WILD CIP GRID
  WSPRO
  TERRAMODEL ROAD (4 decimal)
  TERRAMODEL ROAD (3 decimal)

• จากรูปด้านบนเลือกไฟล์ที่โฟลเดอร์ที่ผมกล่าวไปแล้วคือ “c:\program files\survey suite\xsection plot\examples\kohkong” จะมีสอง text file ให้คลิกเลือก “KohKong Ground – Channel Cross section 700 to 3700.txt” เป็นไฟล์เก็บรูปตัดของดินเดิม ดูรูปด้านล่าง

การเลือกรูปตัดจากไฟล์

• เมื่อผู้ใช้เลือกไฟล์ที่จะ import โปรแกรมจะเปรียบเทียบฟอร์แม็ตว่าเป็นไปตามที่กำหนดไว้หรือไม่ ถ้าใช่จะเห็นลิสต์ของรูปตัดขึ้นมาที่ช่องด้านบนดังรูปด้านล่าง

• ดูตารางข้อมูลดินเดิม (Exist ground section) ด้านล่างจะเห็นข้อมูลที่ import เข้ามาในตารางเป็นที่เรียบร้อย

• ต่อไปจะ import ข้อมูลรูปตัดแต่เป็น Typical section ที่ toolbar คลิกที่เดิมคือ Import file เลือกไฟล์ “KohKong Typical – Channel Cross section 700 to 3700.txt” ที่หน้าเลือกรูปตัดให้คลิกที่ คัดลอกข้อมูลไปยัง Typical Section

• ตอนนี้เราจะได้ข้อมูลรูปตัดที่อยู่ในตาราง Typical Section และ Ground Section เป็นที่เรียบร้อย ตอนหน้ามาว่ากันเรื่องจัดหน้ากระดาษ และการวาง lay out ของรูปตัดบนกระดาษเขียนแบบ